Ieder kind zijn eigen talent
Het is met enige regelmaat dat ik van ouders te horen krijg dat hun hoogsensitieve kind op school niet uit de verf komt en (vaak onterecht) in een hokje wordt geplaatst.
Dat de leraar in kwestie heeft geconstateerd dat hun kind niet kan meekomen, geen interesse heeft in de lesstof, de informatie niet begrijpt, snel afgeleid is, zich moeilijk kan concentreren, lastig gedrag vertoont, onderpresteert etc. maar dat er thuis vaak een heel ander beeld heerst van ditzelfde kind.
Als het gedrag en de leerprestaties van het hoogsensitieve kind niet binnen afzienbare tijd veranderen, ligt een doorverwijzing naar een leger hulplijnen in de vorm van psychologen, kindertherapeuten en kinderartsen al snel op de loer en wordt vaak al voorzichtig gezinspeeld op ‘’speciaal onderwijs’’.
Voor je het weet zit je als ouders in de spreekwoordelijke molen omdat school de specifieke behoeften van jouw hoogsensitieve kind, dat juist vaak zeer intelligent is, niet onderkent. Iets wat overigens niet alleen opgaat voor hoogsensitieve kinderen!
Individuele talenten
Wat mij betreft de start van een vicieuze cirkel van nog meer onderpresteren, nog minder zelfvertrouwen , (gedrag)problemen en in het ergste geval depressiviteit bij het kind, hetgeen de ouders vaak tot wanhoop drijft. Als moeder en HSP coach voor hoogsensitieve kinderen en hun ouders gaat het mij telkens weer aan het hart om te vernemen dat een gevoelig kind een label opgeplakt krijgt zonder dat er daadwerkelijk is gekeken naar zijn individuele talenten, leervoorkeuren, behoeften en mogelijkheden!
In Den Haag wordt veel gesproken over passend onderwijs voor ieder kind, waarbij geen enkele school volgens staatssecretaris Dekker, een excuus heeft om de zorgplicht te ontwijken en alle kinderen recht hebben op onderwijs dat hen uitdaagt, uitgaat van hun mogelijkheden en rekening houdt met hun eventuele beperking,
Het klinkt zo mooi en veelbelovend maar hoe kan het dan zijn dat er in praktijk nog maar zo weinig van terecht komt? Het lijkt wel alsof op de meeste scholen termen als meervoudige intelligenties en talentenbenadering niet of nauwelijks zijn doorgedrongen.
Of hebben de strenge vinger van de onderwijsinspectie en de bezuinigende stem van datzelfde Den Haag zoveel invloed in onderwijsland dat er feitelijk geen tijd meer kan worden gevonden om de talenten te ontdekken die als een schat in ieder kind besloten ligt? Wat mij betreft het hoofddoel van onderwijs!
Van hoe slim ben jij naar hoe ben jij slim?
Volgens de Amerikaanse psycholoog Gardner beschikt ieder mens over meerdere intelligenties (talenten) die niet met een IQ-test te meten zijn. Sommige zijn heel sterk ontwikkeld, andere zijn weer minder sterk aanwezig maar allen zijn het vaardigheden die ontwikkeld kunnen worden.
De theorie van meervoudige intelligenties draait niet om de vraag hoe slim je bent maar hóe je slim bent en dus op welke manier je het beste leert.
Gardner onderscheidt hierbij acht intelligentiegebieden:
- Verbaal-linguistisch
- Logisch-mathematisch
- Visueel-ruimtelijk
- Muzikaal-ritmisch
- Lichamelijk-kinesthetisch
- Naturalistisch
- Interpersoonlijk
- Intrapersoonlijk
In zijn onderzoek toont Gardner aan dat ieder persoon en dus ook ieder kind op zijn eigen manier leert.
Dat verklaart meteen waarom sommige kinderen voor de leraar ‘’storend’’ gedrag kunnen vertonen omdat dit hun voorkeur is voor het opnemen van de leerstof, denk aan zingen, wiebelen, lopen, samenwerken etc..
In welke situatie leer je het best?
Maar er is meer! Om een optimaal leerresultaat te behalen, is het niet alleen belangrijk om te weten op welke manier iemand graag leert, maar ook in welke situatie (context) de informatie het best beklijft! Het was Manon Ruijters die in 2006 haar theorie over leervoorkeuren ontwikkelde die precies dit stelt.
Ruijters onderscheidt de volgende 5 situaties:
- Een situatie die uitnodigt tot ‘kunst afkijken’: denk aan leren van het kijken naar anderen, je afvragen ‘wat werkt?’ meeliften, overnemen, leren in het echte leven, druk is oké.
- Een situatie die uitnodigt tot ‘participeren’: denk aan het leren in dialoog, met anderen leren, samen iets uitzoeken, onderling vertrouwen.
- Een situatie die uitnodigt tot ‘kennis verwerven’: denk aan met een boek op de bank; een college of lezing, leren van experts, doelgerichtheid.
- Een situatie die uitnodigt tot ‘oefenen’: Denk aan oefenen, training of begeleiding op de werkplek, veiligheid, coaching.
- Een situatie die uitnodigt tot ‘ontdekken’: denk aan het in het diepe springen, nieuwsgierigheid, toeval, creativiteit
En nou wordt het interessant, want de situatie waarin een kind het best en liefst leert, heeft hij meestal niet zelf in de hand aangezien op de meeste scholen nog steeds een gestandaardiseerde, buttom up aanpak heerst….een aanpak die voor de meeste hoogsensitieve (en hoogbegaafde) leerlingen niet werkt!
Hierbij worden kinderen behandeld als holle vaten waar gestandaardiseerde kennis op een stapsgewijze, auditief volgordelijke manier in wordt gegoten en men vervolgens verwacht dat dit beklijft.
Visueel ruimtelijk denken vergt andere aanpak!
Deze aanpak werkt bij hoogsensitieve kinderen zeer contraproductief omdat zij een voorkeur hebben voor hun rechter hersenhelft en daardoor veelal beelddenkend zijn en dus visueel-ruimtelijk ingesteld
Zij hebben behoefte aan een andere manier van onderwijzen die tegemoetkomt aan hun sensitieve inborst en specifieke manier van informatie verwerken. Zonder een individuele en ”top down” benadering waar het totaalplaatje van de leerstof zichtbaar wordt, zal dit type kind in de klem komen met alle negatieve gevolgen van dien.
Aangezien mag worden aangenomen dat 15- 20% van de kinderen in de klas hoogsensitief is (in overvolle klassen van tegenwoordig dus zeker zo’n 5 kinderen per klas) wordt het dus wel tijd dat hier eens aandacht aan geschonken gaat worden.
Ik zeg overigens niet dat alle scholen zo te werk gaan, want ik ken er een handjevol die het ondanks strenge inspecties en minder subsidie toch vanuit een nieuwe invalshoek durft te benaderen waarbij talent van het kind voorop staat en ieder kind (dus ook het gevoelige) als individu wordt gezien met ieder een eigen aanpak.
Daarbij begrijp ik heel goed dat docenten het niet makkelijk hebben met overvolle klassen en takenpakketten die er niet om liegen. Toch is het mijns inziens aan alle opvoeders en zeker scholen om een omgeving te creëren waarin de behoeften en leervoorkeuren van ieder kind centraal staan zodat het aanwezige potentieel volledig wordt ontplooit.
Nieuwe benadering van talent
Dit vraagt om een andere benadering en een nieuwe manier waarop wij kijken naar leren, kinderen en de wijze waarop kinderen worden begeleid en gemotiveerd. Als je namelijk vertrekt vanuit wat het kind goed kan, als het kind kan en mag werken vanuit wat hij graag doet en zich kan en mag ontwikkelen vanuit zijn passies en interesses, dan zal dat automatisch leiden tot grotere betrokkenheid, betere resultaten en gelukkige kinderen (en ouders)!
En is dat nou niet net wat wij allemaal willen?
Noem mij svp een school die dit toepast en ik ga er morgen naar toe….
Mijn zoontje zit nu op de klaverweide te Roosendaal (kpo) in groep 3.
Maar ik loop nu al weer 3 jaar tegen een dikke muur op en weet niet hoelang ik (en hij) dat nog volhoud. Hij zal, dat is eigenlijk nu al wel duidelijk, wel blijven zitten. En dat is mijn insziens niet vanwege zijn enorm slechte scores/punten maar vanwege zijn afkeer tegen presteren onder druk en alles wat er van hem verwacht word. Ik weet zeker dat hij enorm slim is, maar alles op school wijst in de richting van niet. Hoe verklaar je een A t.o allelmaal E’s in de cito toetsen? Enfin; noem 1 school hier in de buurt die in kan spelen op de behoeften van mijn kind en ik maak de overstap…
Groetjes, Selina
De vrije school !
Wij hebben juist na jaren dubben (en de nodige problemen) wel een iq test laten doen. Bleek onze (wat we al een beetje vermoeden, maar niet zeker wisten) dochter hoogbegaafd te zijn, en we weten inmiddels dat veel hoogbegaafde kinderen ook vaak hoogsensitief zijn. Met een test praat het een stuk makkelijker met school.
Maar ik ben wel met je eens dat er veel kinderen zijn waarbij meervoudige intelligenties zeker opgaan. Ieder kind heeft zijn of haar eigen talent toch?
Hoi Maaike,
Fijn dat voor jullie de IQ test heeft geholpen. Ik ben zelf geen voorstander van testen omdat als school zich bewust is van de behoeften van het kind (en dit betekent dus kijken naar het hele kind en buiten opgelegde methode durven kijken) en hierop inspeelt (wat helaas op weinig scholen het geval is) een kind zijn talent kan laten zien en niet dan ook niet vastloopt. Testen heeft bovendien op de meeste hooggevoelige kinderen een negatief effect vanwege de tijdsdruk, prestatiedruk die zij voelen en hun perfectionisme waardoor zij vaak lager scoren dan hun intelligentie doet vermoeden wat vervolgens weer een deuk in hun zelfvertrouwen is. Helaas is het nog een hardnekkige mythe dat een IQ van 130 of meer je hoogbegaafd zou maken, hetgeen niet waar is. Een hoogsensitief kind dat enkele punten onder dit IQ uitkomt wordt dus niet herkend als hoogbegaafd terwijl hij dit wel is…door hier de plank mis te slaan en dit kind niet te geven waar hij zo’n nood aan heeft, kom je in een neerwaartse spiraal terecht die moeilijk te doorbreken is, dat blijkt keer op keer uit de vele reacties die ik ontvang van ouders tijdens coachingstrajecten. Er moet dus veel breder worden gekeken naar de capaciteiten van het gevoelige kind, talent is niet te meten via een IQ / Cito test…….vandaar mijn (ietwat uitdagende) stelling: De IQ test in de prullenbak:-)
Hoi
Hier ook het probleem, onze zoon word onderzocht op autisme omdat hij op school niet kan meekomen. Wel vervelend want volgens mij is hij gewoon hsp, maar wat kan ik doen want hsp betekent niks in deze maatschappij hij kan niet op die manier gediagnostiseerd worden dus dan ook geen hulp. Ik voel ons best in het nauw gedreven want heeft niet iedereen autistische trekjes, ben zo bang dat hij onterecht deze diagnose krijgt wat voor hem zijn hele leven een stempel geeft! Ik heb al een boel gelezen over hsp en problemen waar ze op school tegen aan lopen, maar niemand komt met iets waar ouders, leraren ( misschien zelfs de regering) wat aan heeft en daadwerkelijk nu een oplossing bied voor onze hsp kinderen die op school thuis en elders overal tegen aan lopen! Erg jammer dat veel ouders hun kind een onterechte stempel moeten laten opdrukken om überhaupt ergens hulp te krijgen( wat ook nog vergoed word). Ik ben heel lang zelf op zoek geweest naar een redmiddel/oplossing maar je loopt tegen veel dichte deuren en het kost een godsvermogen omdat dit allemaal niet vergoed word. Dit is op zich niet zo erg als er ook maar ergens een oplossing te vinden is, vooralsnog heb ik die nog niet gevonden en ik denk met mij lopen heel veel ouders van hoogsensitieve kinderen hier tegen aan, er is gewoon geen hulp vanuit school en de regering voor deze kinderen!
Wat kan ik mij goed in uw verhaal vinden.
Overal dichte deuren en alles wat je zelf uitzoekt wordt niet vergoed.
Hoi Sabrina,
Mooi stuk heb je weer geschreven?, ook mijn zoon is een perfect voorbeeld van het niet aansluiten van de manier van benaderen op de leervoorkeur van een kind. Ook bij hem is een grillig patroon te zien in zijn leercurve’s. Hoe hij en ik ook ons best doen met reflexen wegtrainen, mindmappen etc. ook hier komt de docent met de suggestie IQ test. Ik snap dat docenten handvatten nodig hebben om vorderingen te verantwoorden. Maar ik vraag me af wat voor beeld ik aan mijn kind geef als ik hem naar de zoveelste plek meeneem om te kijken hoe we het beste kunnnen halen uit hem. Aangezien ik mijn kind ook niet wil laten verzuipen in de lesstof vertaal ik het op creatieve manieren voor hem , dit werk goed, maar is een aanslag op mijn eigen energie reseves?. Mijn vraag is meer hoe buigen we die cultuur om en hoe hou ik mijn zoon en mijzelf geestelijk gezond met al dat onbegrip en labelplakkende gedoe.
Hi Myrna, dank voor je reactie! Ik denk dat we het systeem enkel van binnen uit kunnen veranderen…..door als ouder ferm overeind te blijven en voor de behoeften en belangen van jouw kind op blijven komen…ook als je er soms helemaal geen zin meer in hebt omdat je denkt dat er toch niks verandert. Wij zijn de pioniers…wij zijn de voorvechters en onze gevoelige kinderen spiegelen door hun emoties en gedrag feilloos waar het systeem mank loopt. Dit is een bewustzijnsproces….en dat vergt tijd. Blijf dus dichtbij jezelf, doe thuis wat je kunt, reflecteer veel met je kind , ook over de oneerlijke dingen, leer hem een growth mindset aan waardoor hij positieve gedachten zal hebben en begrijpt dat hij zelf effect en invloed heeft op hoe hij omgaat met situaties. Stuur ook je liefde naar iedereen incl. jezelf en aanvaard dat je doet wat je kunt op dit moment en dat dat goed genoeg is….de energie van liefde werkt helend en transformerend;-)