Hooggevoeligheid En Autisme Archives

De dag dat ik een ijskast moeder werd

21 mei 2023 Door Rebecca Reageer

Hoogsensitief Opvoeden was niet genoeg voor mijn autistische zoon

Toen mijn zoon zeven jaar was en ik niets wist van zijn diagnose autisme, ontwikkelde hij steeds meer angsten. Hij was als klein jongetje al bang voor dieren en ballonnen, maar daar kwamen de angsten voor het donker, alleen zijn, onweer, slapen en presteren bij. In feite was hij continue bang.

Als kindercoach hielp ik al jaren kinderen met verschillende angsten. Ik dacht dus dat ik ook mijn zoon de tools kon aanreiken die hem zouden helpen ontspannen. Enthousiast begon ik met het vergroten van zijn zelfkennis met als doel zelfvertrouwen ontwikkelen.

De kaartensets die ik bij de hoogsensitieve kinderen in mijn praktijk gebruikte, nam ik mee naar huis. Het brak mijn hart dat mijn kind niks positiefs over zichzelf kon opnoemen toen wij bijvoorbeeld het talentenspel speelden. Als ik voor hem zijn talenten eruit pakte, werd hij ongemakkelijk van deze complimenten. We schreven alle talenten toch maar op een fel gekleurd blad en dit hing maanden op zijn kledingkastdeur.

Had mijn gevoelig kind zo’n lage eigenwaarde?

Het was opmerkelijk dat hij er niet naar keek en het hem ook niets leek te doen. Alsof hij zich er niet mee identificeerde. De hoogsensitieve kinderen die ik in een traject begeleidde, werden trots bij het zien van zoveel talenten, maar mijn kind niet.

Dat deed mij verdriet. Had mijn kind zo’n lage eigenwaarde dat hij er niet eens naar wil kijken?

We lazen boeken die hem moesten inspireren over zijn eigen gedachtenkracht. Een greep uit mijn boekenkast:

Ook speelde ik Mindset gesprekskaarten met hem. Het was heel bizar om op te merken dat mijn kind niet in staat was om de koppeling met zichzelf te maken.

Het grote verschil tussen mijn kind en hoogsensitieve kinderen

De hoogsensitieve kinderen die ik wekelijks zag, konden uitstekend vertellen wat hun probleem was en wat zij voelden. Ze stonden open voor een gesprek en gaven antwoord op vragen. Sterker nog, ze vonden de sessies echt een feestje. Mijn zoon werd er gefrustreerd en boos van.

Waarom kon hij niet vertalen wat hij voelde? Waarom kon hij het niet tekenen? Waarom kon hij het niet in beeld omzetten? Waarom sloeg geen enkele creatieve activiteit aan?

Mijn kind bleef zo gesloten als een oester. En hoewel hij op elke vraag: ‘Weet ik niet’ antwoorde, bleef hij toch vragen of ik hem net als de kinderen op mijn werk kon helpen. Inmiddels aarzelde ik of ik daar wel de aangewezen persoon voor was? Maar hij wilde en durfde absoluut niet naar een externe coach of therapeut, dus ik voelde dat ik niet anders kon dan op zijn smeekbedes in te gaan.

Wat ik ook deed, niks hielp

En dus trok ik alles uit de kast. Ik deed ontspanningsoefeningen en visualisaties met hem voor het slapen gaan die hoogsensitieve kinderen zo goed helpen. Maar er veranderde niets.

Daarna probeerde ik het met EFT (Emotional Freedom Techniques), haalde etherische olieën, kocht een bedcocoon en leende een zwaartedeken. Vervolgens een tentje over zijn bed en verschillende edelstenen en mineralen voor onder zijn kussen.

Ik schafte een zoutsteenlamp aan en voor zeker duizend euro aan producten bij de natuurgeneeskundige. Ook zijn geboorte liet ik in kaart brengen. Helaas mocht het allemaal niet baten.

Verwijdering in plaats van verbinding

Hoe meer ik deed voor hem en hoe meer ik hem in zijn kracht wilde zetten, hoe meer stress hij ervaarde. Hij sloot zich steeds verder af, totdat de eerste shut down een feit werd. Door hetzelfde van mijn zoon te vragen als ik deed van de hoogsensitieve kinderen in mijn praktijk, heb ik hem volledig overvraagd.

Ik dacht dat ik er goed aan deed om hem te zien als een kind dat alle antwoorden in zich heeft. Een kind die enkel serieus genomen moet worden en gehoord. Maar ik had het mis.

Pas toen ik wist dat hij autisme heeft, begreep ik hoe erg ik ernaast zat. Zijn brein zit enorm anders in elkaar dan dat van een neurotypisch kind dat hoogsensitief is. Het is een andere bedrading. En dus vraagt dat een andere aanpak van ons als ouders.

Autisme vraagt een andere benadering

Vanaf toen wist ik dat ik hem niet moest vragen wat hij nodig had, maar het zelf moest gaan invullen. ‘Dit is lastig voor jou, omdat……..daarom ga jij nu…..”. En dat ik zijn leven veel voorspelbaarder moest gaan maken en een van uur tot uur structuur moest opstellen.

Mijn kind had nog veel meer puzzeltijd nodig dan een hoogsensitief kind. Ik moest oppassen met onverwachte aanrakingen en grapjes. Ik moest leren loslaten en aanpassen.

Maar het ergste vond ik de realisatie dat er weinig wederkerigheid in het contact was. Een gezellig gesprekje na schooltijd over hoe de dag was geweest, kon ik vergeten. Hij had geen flauw idee wat er in een sociale situatie van hem werd gevraagd. Het gaf alleen maar stress.

Ik moest mijn verwachtingen en natuurlijke opvoedstijl aanpassen

De wetenschap dat mijn zoon zowel emotioneel als sociaal erg achter loopt ten opzichte van leeftijdsgenoten, maakt dat we leerden veel minder van hem te vragen of te verlangen. Ook verwacht je als ouder meer zelfstandigheid naar mate een kind ouder wordt, maar doordat automatiseren zeer moeizaam gaat, bleek zelfstandigheid een nog grotere uitdaging.

Uiteindelijk leerden we dat we als ouders vooral erg veel moeten verdragen. We moeten melt downs uitzitten en bij emotionele buien erg geduldig en liefdevol zijn, ondanks gedrag dat door een groot deel van de maatschappij als onhandelbaar wordt beschouwd.

Mijn natuurlijke opvoedstijl heb ik moeten aanpassen. Ik leerde mijn eigen behoeften, zoals knuffelen, verbinding maken middels gesprekjes en knusse moeder en zoon momenten, los te laten. In plaats daarvan las ik de boeken van Colette de Bruin, het boek ”Minder stress minder autisme” van Marjon Kuipers-Hemken en ”Ijskastmoeder” van Janneke van Bockel.

Maar de meeste tips en steun kreeg ik van andere moeders met kinderen met autisme. En daarom heb ik onlangs besloten om ons verhaal op dit platform met anderen te delen. Ik hoop dat ik je nieuwe inzichten mag geven en je op deze wijze een stukje steun kan bieden als jij ook worstelt met jouw autistische kind. Ik weet uit eigen ervaring hoe waardevol én nodig dat is.

Hoogsensitiviteit of autisme….hoe weet je het verschil?

20 april 2023 Door Rebecca Reageer

Hoogsensitiviteit of autisme?

‘Nee, Sam is gewoon hoogsensitief’ zei ik in mijn volle overtuiging tegen mijn vriendin, nadat zij zich hardop afvroeg of Sam autisme zou kunnen hebben. ‘Hij lijkt gewoon heel erg op zijn moeder, net zo gevoelig’ voegde ik er aan toe.

Mijn vriendin liet het daar bij en in die tijd had ze geen betere keuze kunnen maken dan het te laten rusten. Ik was er niet aan toe om een label op mijn kind te plakken. Volkomen onzin!

Zolang ik mijn zoon zou begeleiden in zijn gevoeligheid dan zou alles goed komen. Als kindercoach gespecialiseerd in hoogsensitiviteit had hij het werkelijk getroffen met mij als moeder. Althans, dat dacht ik toen nog…

Hoogsensitiviteit was de reden van zijn gedrag…toch?

Al het gedrag dat opviel, kon ik verklaren vanuit de gedachte dat de eigenschap hoogsensitiviteit daar verantwoordelijk voor was. Hij kon bijvoorbeeld moeilijk contact leggen met volwassenen, maar dat kon te maken hebben met zijn verlegenheid.

En dat hij niet knuffelde met zijn opa en oma vond ik niet per definitie zorgelijk, want daar had ik als kind ook geen behoefte aan. Bovendien is sensitiviteit als het om kleding gaat bekend bij hooggevoelige kinderen, dus ook zijn extreme reacties op labeltjes kon ik prima verklaren.

Zelfs het feit dat hij vaak in zijn eigen wereldje zat, vond ik niet opmerkelijk. Bovendien, hij keek ons best recht in de ogen aan en hij had voldoende vriendjes. Geen reden tot paniek dus. Als wij als ouders het voorbeeld zouden geven van sociaal wenselijk gedrag dan volgde hij wel als de tijd rijp was. Maar dit bleek wishful thinking…

Veel meer verbinding met hoogsensitieve kinderen dan met mijn eigen zoon

Enkele jaren later merkte ik steeds vaker dat ik met de kinderen binnen mijn kindercoach praktijk veel beter verbinding kon maken dan met mijn eigen zoon. En dat zij vaak zonder moeite antwoord konden geven op vragen en op zichzelf konden reflecteren.

Als ouders adviezen wilden bij de opvoeding dan werkten de ideeën vanuit het Bewust Ouderschap en lieten zij mij tevreden weten wat de inzichten met hun als ouders en met hun kinderen hadden gedaan. Het maakte veel bij mij los, want bij de loodgieter lekte de kraan.

Mijn zoon leek niks op te pakken. Zijn executieve vaardigheden waren rampzalig, onthouden van alledaagse handelingen lukte niet en met ons in contact komen was op zeven jarige leeftijd nog altijd ontzettend moeizaam. Ik leek een moeder die er enkel was voor zijn natje en zijn droogje…

Ik voelde mij een slechte moeder

Mijn onzekerheid groeide en ik begon mij steeds vaker af te vragen of mijn conclusie dat hij enkel hoogsensitief zou zijn wel klopte. Toch stopte ik die gedachte steeds weer weg. Ik voelde mij een slechte moeder.

Sam bouwde steeds meer angsten op en dus wilde ik de oefeningen met hem doen die de gevoelige kinderen in een traject bij mij heel veel hadden opgeleverd. Maar het mocht nooit baten. Hierdoor ging ik enorm twijfelen aan mijzelf als moeder en coach.

Want wat zegt het over mij als mijn eigen kind angstig is en een zeer laag zelfbeeld heeft? Ben ik eigenlijk wel de juiste moeder voor mijn kind? Op school kreeg ik namelijk geen signalen dat het niet goed zou gaan. Lag het aan mijn eigen opvoedskills….was ik te soft?

De zoektocht naar de juiste hulp was een uitputtingsslag

Ik startte een zoektocht naar de juiste hulpverlening voor mijn zoon. We gingen van reflexintegratie naar ergotherapie en van sensi therapie naar homeopathie. Ik kocht voor honderden euro’s aan natuurkundige middelen, maar niets hielp.

Sam wilde steeds minder met hulp te maken hebben en zijn angsten groeiden. Inmiddels had ik een lijstje gemaakt van alles waarin hij achterbleef in ontwikkeling. De vraag of mijn vriendin het drie jaar geleden misschien toch goed gezien had, plopte af en toe op in mijn hoofd. Het zou toch niet?!

Een jaar voor corona kwam ik met Sam bij de praktijkondersteuner van de huisarts om mijn zorgen te delen en te weten wat ik het beste kon doen. Waar zij haar papiertje heeft gehaald, is voor mij altijd een raadsel geweest. Ze wisselde drie zinnen uit met Sam die het hele uur op de grond lag en concludeerde dat er met mijn zoon niets aan de hand was. Ik moest hem maar minder laten gamen en bij goed gedrag belonen met een extra uur gametijd in het weekend.

Ik heb met haar langer gesproken over het wel of niet straffen en belonen en mijn kijk hierop dan over Sam zijn gedrag. Totaal verbauwereerd stond ik weer buiten. Dan moesten we zelf maar doorploeteren en puzzelen wat er aan de hand was. Ondertussen ging mijn werk ging gewoon door, hoewel ik mijzelf soms best hypocriet vond.

Ik kon prachtige verhalen vertellen over Bewust Ouderschap en hoogsensitiviteit en hoe ermee om te gaan. Ondertussen zat ik elke dag na schooltijd op de trap met mijn zoon die de eerste tien minuten moest uithuilen van alle prikkels. Waarom hielp ik elk jaar tientallen kinderen en hun ouders, werden mijn cursussen goed bezocht, maar gleed mijn zoon enkel verder af? Wat miste ik in dit verhaal?

Mijn zoon wilde dood

Ten tijde van corona werd het pas echt goed zichtbaar dat Sam anders was dan zijn klasgenoten.
Sam raakte volledig ontregeld toen huiswerk maken een feit werd en hij niet meer de structuur van school had. Sam zei dat hij dood wilde. Elke nacht huilde hij…

Hij durfde nergens in het huis alleen te zijn en kreeg tics en black outs. Het was voor mij de druppel en ik belde opnieuw naar de praktijkondersteuner. Dit keer vond ze het blijkbaar toch alarmerend en ik kreeg een verwijzing voor diagnostiek.

Tijdens de anamnese voelde ik mijn hele lichaam tintelen en mijn oren gloeiden. Doordat wij als ouders helemaal teruggingen in de tijd en ons heel veel kritische en confronterende vragen werden gesteld, wist ik zelf al wat uit alle onderzoeken zou gaan komen. Kak!

Het is geen hoogsensitiviteit…het is autisme!

Eindelijk zag ik hem echt. Ondanks al mijn kennis en ervaringen met kinderen. Ondanks dat ik zelf ouders af en toe had doorverwezen voor onderzoek, durfde ik niet voor mezelf toe te geven dat mijn zoon autisme kon hebben. Ik had mij al die tijd heel comfortabel gevoeld bij de gedachte dat het “alleen maar hsp” zou zijn.

Maar na dat moment viel alles op zijn plaats! Ik begreep ineens volledig waarom al mijn ideeën rondom opvoeding niet werkten bij mijn eigen kind. En dat mijn zoon iets anders nodig heeft dan de gevoelige kinderen die bij mij in mijn praktijk kwamen. Waarom zijn zelfbeeld zo laag was en dat school echt geen veilige plek is geweest voor hem.

Ik zag het en ik zag hem! Nu voor het eerst echt goed. En ik huilde. Ik huilde die hele middag totdat ik geen traan meer over had.

De diagnose: een autistische burn-out

De diagnose kwam eigenlijk te laat voor ons kind. Mijn zoon heeft te lang op zijn tenen gelopen en daardoor is hij uitgevallen binnen het onderwijs. Inmiddels zit hij 1.5 jaar thuis en krijgt hij verschillende therapieën binnen de dagbehandeling waar hij meerdere dagen per week naar toe gaat.

Het heeft mij ertoe gedwongen mijn praktijk te sluiten en er als mantelzorger voor hem te zijn. Uiteraard met heel veel liefde, maar er gaat geen dag voorbij dat ik mij niet afvraag of ik zijn autisme niet eerder had kunnen zien.

Had ik de burn-out kunnen voorkomen als ik eerder had geweten dat het geen hoogsensitiviteit was? Stak ik mijn kop in het zand en wilde ik het gewoon niet zien? Het maakt mij als moeder kwetsbaar en vaak verdrietig. Getekend door de hulpverlening en de leraren die mij niet echt wilden horen toen ik uiteindelijk aan de bel trok.

Waarom een juiste diagnose van autisme zo belangrijk is

Ik kijk nu wel anders naar hoogsensitiviteit, want ik durf verder te kijken. Voorbij alle misverstanden over hsp en autisme. Ik weet nu ook veel beter waar hsp eindigt en een diagnose begint. Mijn zoon heeft vriendjes en kijkt je aan, maar dat zijn geen redenen om autisme uit te sluiten.

Inmiddels heb ik geleerd dat niet alles onder de noemer hsp valt. En dat je een gevoelig kind kunt overvragen en overbelasten als je niet weet wat er werkelijk aan ten grondslag ligt. Soms ontkom je gewoonweg niet aan diagnostiek. Ik denk dat je een kind daarmee een dienst kunt bewijzen. Niet alleen jij begrijpt je kind en diens gedrag beter, zodra je weet dat je kind autisme heeft. Ook jouw kind leert zichzelf echt kennen.

Het vraagt bovendien een andere bejegening van jou als ouder. Bewust Ouderschap is zeker niet afdoende bij een autistisch brein. De juiste diagnose kan zware ontregeling en overprikkeling voorkomen of verminderen, doordat alle mensen die om het kind heen staan hun eigen gedrag aanpassen.
Helaas hebben ook leerkrachten meer begrip, zodra de diagnose vast staat. Het is nu eenmaal een feit.

En natuurlijk hebben niet alle gevoelige kinderen autisme en hoef je als ouder niet meteen in paniek richting de GGZ te rennen. Maar als bovenstaande jou raakt en jij net als ik altijd zo’n stemmetje hebt gehoord dat jou toefluisterde dat er misschien wel iets meer aan de hand zou kunnen zijn, dan raad ik jou aan om ernaar te luisteren. Vertrouw je gevoel, vertouw je intuitie…je hebt het als ouder (en zeker als moeder maar zeer zelden bij het verkeerde eind.

Ieder kind zijn unieke talent!

8 december 2022 Door Sabrina van Dijk Reageer

Wordt jouw hoogsensitieve kind niet gezien op school?

Ieder kind is uniek. Uniek in zijn karakter, behoeften, leerstijl en kwaliteiten. Dat geldt natuurlijk ook voor het hoogsensitieve kind. Je zou denken dat hier in het onderwijs inmiddels meer oog voor zou zijn. Helaas krijg ik nog regelmatig van ouders te horen dat hun hoogsensitieve kind op school niet uit de verf komt en vaak onterecht (al is het nog zo onbedoeld) in een hokje wordt geplaatst.

Dat de leraar in kwestie heeft geconstateerd dat hun kind niet kan meekomen, geen interesse heeft in de lesstof, de informatie niet begrijpt, snel afgeleid is, zich moeilijk kan concentreren, lastig gedrag vertoont, onderpresteert etc. maar dat er thuis vaak een heel ander beeld heerst van datzelfde kind.

Als het gedrag en de leerprestaties van het gevoelige kind niet binnen afzienbare tijd veranderen, ligt een doorverwijzing naar een leger hulplijnen in de vorm van psychologen, kindertherapeuten en kinderartsen snel op de loer en wordt vaak al voorzichtig gezinspeeld op ‘’speciaal onderwijs’’.

Voor je het weet zit je als ouders in de spreekwoordelijke molen omdat school de specifieke behoeften van jouw gevoelige kind, dat juist vaak zeer intelligent is, niet herkent en erkent. Iets wat overigens niet alleen opgaat voor hoogsensitieve kinderen!

Het hoogsensitieve kind en onderpresteren

Wat mij betreft de start van een vicieuze cirkel van nog meer onderpresteren, nog minder zelfvertrouwen en (gedrag)problemen bij het kind wat ouders vaak tot wanhoop drijft. Als moeder en coach voor hoogsensitieve kinderen en hun ouders gaat het mij telkens weer aan het hart om te vernemen dat een gevoelig kind een label opgeplakt krijgt zonder dat er daadwerkelijk is gekeken naar zijn individuele talenten, leervoorkeuren, behoeften en mogelijkheden!

Zonder sarcastisch te willen zijn, maar zouden de juffen en meesters van tegenwoordig op de PABO wel eens gehoord hebben van de term meervoudige intelligenties en talenten benadering of is de strenge vinger van de onderwijsinspectie en bezuinigende stem van Den Haag zover doorgeklonken in onderwijsland dat er geen tijd meer kan worden gevonden om de talenten te ontdekken die als een schat in ieder kind besloten ligt? Wat mij betreft het hoofddoel van onderwijs!

Meervoudige intelligenties: hoe je slim bent

Volgens de Amerikaanse psycholoog Gardner beschikt ieder mens over meerdere talenten die niet met een IQ-test te meten zijn (de theorie/filosofie van de ”meervoudige intelligenties”) Sommige zijn heel sterk ontwikkeld, andere zijn weer minder sterk aanwezig maar allen zijn het vaardigheden die volgens hem ontwikkeld kunnen worden.

Bij meervoudige intelligenties draait het niet om de vraag hoe slim je bent maar HOE je slim bent en dus op welke manier je het beste leert.

Gardner onderscheidt in zijn theorie acht intelligentiegebieden:

Verbaal-linguistisch
Logisch-mathematisch
Visueel-ruimtelijk
Muzikaal-ritmisch
Lichamelijk-kinesthetisch
Naturalistisch
Interpersoonlijk
Intrapersoonlijk

In zijn onderzoek (waarvan de uitkomsten overigens niet wetenschappelijk bewezen zijn maar voor mij intuitief meer dan goed aanvoelen) werkt Gardner vanuit het idee dat ieder persoon en dus ook ieder kind op zijn eigen manier leert.

In mijn beleving (en ook uit ervaring met mijn eigen kinderen en talloze jonge clientjes) verklaart dit waarom sommige (gevoelige) kinderen voor de leraar ‘’storend’’ gedrag kunnen vertonen omdat dit hun voorkeur is voor het opnemen van de leerstof, denk aan zingen, wiebelen, lopen, samenwerken etc..

Leervoorkeuren als ingang voor optimaal leerresultaat

Maar er is meer! Om een optimaal leerresultaat te behalen is het niet alleen belangrijk om te weten op welke manier iemand graag leert, maar ook in welke situatie (context) de informatie het best beklijft! Het was Manon Ruijters die in 2006 haar theorie over leervoorkeuren ontwikkelde die precies dit stelt.

Ruijters onderscheidt de volgende 5 situaties:

Een situatie die uitnodigt tot ‘kunst afkijken’: denk aan leren van het kijken naar anderen, je afvragen ‘wat werkt?’ meeliften, overnemen, leren in het echte leven, druk is oké.
Een situatie die uitnodigt tot ‘participeren’: denk aan het leren in dialoog, met anderen leren, samen iets uitzoeken, onderling vertrouwen.
Een situatie die uitnodigt tot ‘kennis verwerven’: denk aan met een boek op de bank; een college of lezing, leren van experts, doelgerichtheid.
Een situatie die uitnodigt tot ‘oefenen’: Denk aan oefenen, training of begeleiding op de werkplek, veiligheid, coaching.
Een situatie die uitnodigt tot ‘ontdekken’: denk aan het in het diepe springen, nieuwsgierigheid, toeval, creativiteit

Topdown aanpak werkt niet bij hoogsensitieve kinderen

En nou wordt het interessant, want de situatie waarin een kind het best en liefst leert, heeft hij meestal niet zelf in de hand aangezien op de meeste scholen nog steeds een (strenge) topdown aanpak heerst. Hierbij worden kinderen gezien als holle vaten waar gestandaardiseerde kennis op een auditief volgordelijke manier in wordt gegoten en men vervolgens verwacht dat dit blijft hangen.

Deze aanpak werkt bij hoogsensitieve kinderen (die veelal beelddenkend zijn) zeer contraproductief. Zij hebben behoefte aan een andere, ontvankelijke manier van onderwijzen die tegemoetkomt aan hun gevoelige inborst en specifieke manier van informatie verwerken. Zonder individuele benadering zal dit type kind in de klem komen met alle negatieve gevolgen van dien.

Aangezien mag worden aangenomen dat ongeveer 15-20% van de kinderen in de klas hoogsensitief is (in overvolle klassen van tegenwoordig dus zeker zo’n 5 kinderen per klas) wordt het dus wel tijd dat hier eens aandacht aan geschonken gaat worden.

Een andere benadering leidt tot beter resultaat én een gelukkig kind!

Ik zeg overigens niet dat alle scholen zo te werk gaan, want ik ken er een handjevol die het ondanks strenge inspecties en minder subsidie toch vanuit een nieuwe invalshoek durft te benaderen waarbij talent van het kind voorop staat en ieder kind als individu wordt gezien met een aanpak op maat.

Daarbij begrijp ik heel goed dat docenten het niet makkelijk hebben met overvolle klassen en takenpakketten die er niet om liegen. Toch is het mijns inziens aan alle opvoeders en zeker scholen om een omgeving te creëren waarin de behoeften en leervoorkeuren van ieder kind centraal staan zodat het aanwezige potentieel volledig wordt ontplooit.

Dit vraagt om een andere benadering en een nieuwe manier waarop wij kijken naar leren, kinderen en de wijze waarop kinderen worden begeleid en gemotiveerd. Als je namelijk vertrekt vanuit wat het kind goed kan, als het kind kan en mag werken vanuit wat hij graag doet en zich kan en mag ontwikkelen vanuit zijn passies en interesses, dan zal dat automatisch leiden tot grotere betrokkenheid, betere resultaten en gelukkige kinderen (en ouders)!

En is dat nou niet net wat wij allemaal willen?

Voor meer tips & tricks schrijf jij je nu in voor mijn gratis E-Course

Wil je een persoonlijk advies voor een van mijn producten? Stuur me gerust je vraag via Whatsapp!

Ik ben heel benieuwd wat jouw visie is op de toekomst van ons onderwijs, zeker vanuit de individuele behoeften en talenten van kinderen en ik zie jouw inspirerende reactie graag tegemoet onder dit blog!