Komt jouw hoogsensitieve kind niet uit de verf op school?

Het is met regelmaat dat ik van ouders te horen krijg dat hun (hoog)sensitieve kind op school niet uit de verf komt en (vaak onterecht) in een hokje wordt geplaatst. Dat de leraar in kwestie heeft geconstateerd dat hun kind niet kan meekomen, geen interesse heeft in de lesstof, de informatie niet begrijpt, snel afgeleid is, zich moeilijk kan concentreren, lastig gedrag vertoont, onderpresteert etc. maar dat er thuis vaak een heel ander beeld heerst van datzelfde kind.

Als het gedrag en de leerprestaties van het hooggevoelige kind niet binnen afzienbare tijd veranderen, ligt een doorverwijzing naar een leger hulplijnen in de vorm van psychologen, kindertherapeuten en kinderartsen al snel op de loer en wordt vaak al voorzichtig gezinspeeld op ‘’speciaal onderwijs’’.

Voor je het weet zit je als ouders in de spreekwoordelijke molen omdat school de specifieke behoeften van jouw gevoelige kind, dat juist vaak zeer intelligent is, niet onderkent. Iets wat overigens niet alleen opgaat voor hooggevoelige kinderen!

Het hoogsensitieve kind en onderpresteren

Wat mij betreft de start van een vicieuze cirkel van nog meer onderpresteren, nog minder zelfvertrouwen en (gedrag)problemen bij het kind wat ouders vaak tot wanhoop drijft. Als moeder en coach voor hoogsensitieve kinderen en hun ouders gaat het mij telkens weer aan het hart om te vernemen dat een gevoelig kind een label opgeplakt krijgt zonder dat er daadwerkelijk is gekeken naar zijn individuele talenten, leervoorkeuren, behoeften en mogelijkheden!

Zonder sarcastisch te willen zijn, maar zouden de juffen en meesters van tegenwoordig op de PABO wel eens gehoord hebben van de term meervoudige intelligenties en talenten benadering of is de strenge vinger van de onderwijsinspectie en bezuinigende stem van Den Haag zover doorgeklonken in onderwijsland dat er geen tijd meer kan worden gevonden om de talenten te ontdekken die als een schat in ieder kind besloten ligt? Wat mij betreft het hoofddoel van onderwijs!

Meervoudige intelligenties: hoe je slim bent

Volgens de Amerikaanse psycholoog Gardner beschikt ieder mens over meerdere talenten die niet met een IQ-test te meten zijn (de theorie/filosofie van de ”meervoudige intelligenties”) Sommige zijn heel sterk ontwikkeld, andere zijn weer minder sterk aanwezig maar allen zijn het vaardigheden die volgens hem ontwikkeld kunnen worden. 

Bij meervoudige intelligenties draait het niet om de vraag hoe slim je bent maar HOE je slim bent en dus op welke manier je het beste leert. 

Gardner onderscheidt in zijn theorie acht intelligentiegebieden:

1. Verbaal-linguistisch
2. Logisch-mathematisch
3. Visueel-ruimtelijk
4. Muzikaal-ritmisch
5. Lichamelijk-kinesthetisch
6. Naturalistisch
7. Interpersoonlijk
8. Intrapersoonlijk

In zijn onderzoek (waarvan de uitkomsten overigens niet wetenschappelijk bewezen zijn maar voor mij intuitief meer dan goed aanvoelen) werkt Gardner vanuit het idee dat ieder persoon en dus ook ieder kind op zijn eigen manier leert. 

In mijn beleving (en ook uit ervaring met talloze jonge clientjes) verklaart dit waarom sommige (gevoelige) kinderen voor de leraar ‘’storend’’ gedrag kunnen vertonen omdat dit hun voorkeur is voor het opnemen van de leerstof, denk aan zingen, wiebelen, lopen, samenwerken etc.. 

Leervoorkeuren als ingang voor optimaal leerresultaat

Maar er is meer! Om een optimaal leerresultaat te behalen is het niet alleen belangrijk om te weten op welke manier iemand graag leert, maar ook in welke situatie (context) de informatie het best beklijft! Het was Manon Ruijters die in 2006 haar theorie over leervoorkeuren ontwikkelde die precies dit stelt. 

Ruijters onderscheidt de volgende 5 situaties:

1. Een situatie die uitnodigt tot ‘kunst afkijken’: denk aan leren van het kijken naar anderen, je afvragen ‘wat werkt?’ meeliften, overnemen, leren in het echte leven, druk is oké. 
2. Een situatie die uitnodigt tot ‘participeren’: denk aan het leren in dialoog, met anderen leren, samen iets uitzoeken, onderling vertrouwen. 
3. Een situatie die uitnodigt tot ‘kennis verwerven’: denk aan met een boek op de bank; een college of lezing, leren van experts, doelgerichtheid. 
4. Een situatie die uitnodigt tot ‘oefenen’: Denk aan oefenen, training of begeleiding op de werkplek, veiligheid, coaching. 
5. Een situatie die uitnodigt tot ‘ontdekken’: denk aan het in het diepe springen, nieuwsgierigheid, toeval, creativiteit

Topdown aanpak werkt niet bij hoogsensitieve kinderen

En nou wordt het interessant, want de situatie waarin een kind het best en liefst leert, heeft hij meestal niet zelf in de hand aangezien op de meeste scholen nog steeds een (strenge) topdown aanpak heerst. Hierbij worden kinderen gezien als holle vaten waar gestandaardiseerde kennis op een auditief volgordelijke manier in wordt gegoten en men vervolgens verwacht dat dit blijft hangen.  

Deze aanpak werkt bij hoogsensitieve kinderen (die veelal beelddenkend zijn) zeer contraproductief. Zij hebben behoefte aan een andere, ontvankelijke manier van onderwijzen die tegemoetkomt aan hun gevoelige inborst en specifieke manier van informatie verwerken. Zonder individuele benadering zal dit type kind in de klem komen met alle negatieve gevolgen van dien.  

Aangezien mag worden aangenomen dat ongeveer 15-20% van de kinderen in de klas hoogsensitief is (in overvolle klassen van tegenwoordig dus zeker zo’n 5 kinderen per klas) wordt het dus wel tijd dat hier eens aandacht aan geschonken gaat worden. 

Een andere benadering leidt tot beter resultaat én een gelukkig kind!

Ik zeg overigens niet dat alle scholen zo te werk gaan, want ik ken er een handjevol die het ondanks strenge inspecties en minder subsidie toch vanuit een nieuwe invalshoek durft te benaderen waarbij talent van het kind voorop staat en ieder kind als individu wordt gezien met een aanpak op maat. 

Daarbij begrijp ik heel goed dat docenten het niet makkelijk hebben met overvolle klassen en takenpakketten die er niet om liegen. Toch is het mijns inziens aan alle opvoeders  en zeker scholen om een omgeving te creëren waarin de behoeften en leervoorkeuren van ieder  kind centraal staan zodat het aanwezige potentieel volledig wordt ontplooit. 

Dit vraagt om een andere benadering en een nieuwe manier waarop wij kijken naar leren, kinderen en de wijze waarop kinderen worden begeleid en gemotiveerd. Als je namelijk vertrekt vanuit wat het kind goed kan, als het kind kan en mag werken vanuit wat hij graag doet en zich kan en mag ontwikkelen vanuit zijn passies en interesses, dan zal dat automatisch leiden tot grotere betrokkenheid, betere resultaten en gelukkige kinderen (en ouders)!

En is dat nou niet net wat wij allemaal willen?

Ik ben heel benieuwd wat jouw visie is op de toekomst van ons onderwijs, zeker vanuit de individuele behoeften en talenten van kinderen en ik zie jouw inspirerende reactie graag tegemoet onder dit blog!